Αλλεργική ρινίτιδα
August 2, 2023Τα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού αφορούν μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού και ιδιαίτερα των παιδιών. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση της συχνότητας αυτών των νοσημάτων που έχει αποδοθεί, κατά κύριο λόγο, σε περιβαλλοντικά αίτια.
Τα αεροαλλεργιογόνα ή εισπνεόμενα αλλεργιογόνα είναι τα αερομεταφερόμενα σωματίδια που εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό με την εισπνοή και ενοχοποιούνται για τα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού.
Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα προδιατεθειμένο παιδί, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή των αεραγωγών και εκδήλωση αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικής επιπεφυκίτιδας ή/και αλλεργικού άσθματος.
Με βάση την προέλευσή τους, τα αεροαλλεργιογόνα διακρίνονται σε ενδοοικιακά (π.χ. ακάρεα, επιθήλια ζώων) και σε εξωοικιακά (π.χ. γύρη, μύκητες). Ωστόσο, μερικά από αυτά απαντώνται τόσο εντός όσο και εκτός του ενδοοικιακού χώρου, όπως τα επιθήλια ζώων και οι μύκητες. Τα αεροαλλεργιογόνα διαφέρουν από τόπο σε τόπο λόγω των διαφορετικών συνθηκών που επικρατούν σε κάθε περιοχή.
Τα αλλεργικά νοσήματα που οφείλονται στη γύρη παρουσιάζουν εξάρσεις κατά τις περιόδους ανθοφορίας των αντίστοιχων φυτών, συνήθως την άνοιξη. Αντίθετα, τα επιθήλια των ζώων, τα ακάρεα και οι μύκητες προκαλούν συμπτώματα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Τα αεροαλλεγιογόνα κατατάσσονται στις παρακάτω ομάδες:
Αγρωστώδη
Η οικογένεια αυτή περιλαμβάνει μια μεγάλη κατηγορία ποωδών φυτών, όπως είναι τα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, καλαμπόκι κ.ά.), το κοινό γκαζόν (Lolium perenne) και η αγριάδα (Cynodon dactylon). Ανθίζουν κατά κανόνα τον Μάρτιο και η ανθοφορία διαρκεί μέχρι τον Ιούνιο. Ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν ανά έτος, η περίοδος μπορεί να ποικίλει.
Ζιζάνια ή Αγριόχορτα
Πρόκειται για αυτοφυή φυτά που αναπτύσσονται συνήθως παρασιτικά κοντά σε άλλα καλλιεργούμενα. Από κλινική άποψη, σημαντικότερο είναι το περδικάκι που φυτρώνει παντού, ακόμη και μέσα στις πόλεις. Έχει πολύ μακρά περίοδο ανθοφορίας και μπορεί να είναι υπεύθυνο ακόμη και για ολοετή συμπτώματα.
Δένδρα
Το σημαντικότερο αλλεργιογόνο δένδρο στον ελλαδικό χώρο είναι η ελιά. Η περίοδος της γυρεοφορίας της είναι συνήθως από αρχές Μαΐου μέχρι μέσα Ιουνίου. Σημαντική αλλεργιογονικότητα παρουσιάζουν επίσης και τα κωνοφόρα της οικογένειας των κυπαρισσοειδών με γνωστότερα το κοινό κυπαρίσσι καθώς και πολλά καλλωπιστικά δένδρα, όπως είναι η αριζόνα, η τούγια και το λέυλαντ. Ανθίζουν από τα τέλη Ιανουαρίου μέχρι ενδεχομένως και τον Μάιο.
Ακάρεα
Tα ακάρεα της οικιακής σκόνης αποτελούν κύρια πηγή ολοετούς αεροαλλεργιογόνου. Πρόκειται για πολύ μικρά αρθρόποδα που δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι. Είναι φωτοφοβικά και η αποστροφή τους στο φως καθορίζει την σχεδόν αποκλειστική παρουσία τους στο εσωτερικό περιβάλλον. Έχουν σύντομο κύκλο ζωής που κυμαίνεται από επτά έως δέκα εβδομάδες. Τα υψηλά επίπεδα υγρασίας βοηθούν τον πολλαπλασιασμό τους. Η τροφή τους περιλαμβάνει νεκρά κύτταρα δέρματος, μύκητες και βακτήρια. Τα ακάρεα εμφανίζουν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις στα στρώματα των κρεβατιών, αλλά και σε υφάσματα επίπλων, κουρτίνες και τάπητες, καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους.
Mύκητες
Η συγκέντρωση των μυκήτων στην ατμόσφαιρα εξαρτάται από κλιματικούς παράγοντες, όπως είναι η θερμοκρασία, ο άνεμος και η υγρασία. Διακρίνονται στους μύκητες των εξωτερικών και των εσωτερικών χώρων αν και η διάκριση αυτή δεν είναι απόλυτη. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η αλτερνάρια και το κλαδοσπόριο ενώ στη δεύτερη το πενικίλλιο και ο ασπέργιλλος.
Κατοικίδια
Τα κατοικίδια ζώα είναι η δεύτερη πιο σημαντική πηγή ενδοοικιακών αλλεργιογόνων μετά τα ακάρεα. Η ευαισθητοποίηση στη γάτα και τον σκύλο είναι αρκετά συχνή στις ανεπτυγμένες χώρες και αφορά στο 12% περίπου του γενικού πληθυσμού. Τα ζωικά αλλεργιογόνα εντοπίζονται στο δέρμα, το τρίχωμα και τα βιολογικά υγρά των ζώων (σάλιο, ούρα κ.ά.) και μέσω αυτών διασπείρονται στο περιβάλλον. Στους εσωτερικούς χώρους συσσωρεύονται, κυρίως στα χαλιά, τα στρώματα και τις κουρτίνες και ανιχνεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και μετά την απομάκρυνση του ζώου. Επιπλέον, λόγω των αεροδυναμικών τους ιδιοτήτων παραμένουν στον αέρα για αρκετές ώρες και μεταφέρονται μέσω μικρών σωματιδίων σκόνης ακόμη και σε χώρους όπου δεν υπάρχουν κατοικίδια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση συμπτωμάτων σε ευαισθητοποιημένα άτομα που δεν έχουν άμεση επαφή με το ζώο.
Τρόποι αποφυγής
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η πλήρης αποφυγή των αλλεργιογόνων του εξωτερικού χώρου και ιδιαίτερα της γύρης δεν είναι εφικτή εξαιτίας της πολύ μεγάλης παραγωγής γυρεόκοκκων από τα φυτά που μεταφέρονται με τον αέρα σε μακρινές αποστάσεις. Μερικές οδηγίες, για την κατά το δυνατόν ελάττωση της έκθεσης στη γύρη κατά τις περιόδους γυρεοφορίας, είναι οι παρακάτω:
- Αποφυγή έκθεσης στη γύρη (π.χ. αποφυγή εκδρομής στο βουνό την άνοιξη)
- Κλειστά παράθυρα στο σπίτι και χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων
- Συχνό λούσιμο των μαλλιών και αλλαγή των ρούχων
- Άπλωμα των ρούχων το μεσημέρι, ιδανικά σε κλειστό χώρο. Νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα η γύρη ανέρχεται και κατέρχεται στην ατμόσφαιρα
- Κλειστά παράθυρα στο αυτοκίνητο ή χρήση κράνους με κατεβασμένο το ειδικό προστατευτικό πλαστικό από τους δικυκλιστές